“Tôi là người Việt Nam, tại sao tôi không thể làm được như những người khác đã làm?”. Câu hỏi đầy day dứt đã trở thành phương châm sống của ông Đặng Văn Nha (André Đặng) – một người đàn ông Việt Nam nhỏ bé, sinh ra và thành danh ở Tân Đảo, đi lên từ hai bàn tay trắng, nhưng đã xây dựng được một sản nghiệp trị giá gần 6 tỉ USD.
Vợ chồng ông bà Đặng Văn Nha (bên trái) và vợ chồng ông bà Paul Neaoutyne (bên phải) – Chủ tịch tỉnh Phía Bắc, Tân Thế giới nhân chuyến thăm Hải Phòng thàng 4/2012.
Tuổi thơ sóng gió
Cuộc đời của ông Đặng Văn Nha (Andre Đặng), đã từng trải qua nhiều thăng trầm tại Tân Đảo (còn gọi là New Caledonia), một hòn đảo ở Nam Thái Bình Dương, từng là thuộc địa của Pháp. Bố mẹ ông Nha thuộc thế hệ người Việt di cư sang Tân Đảo làm phu mỏ từ những năm 1930. Họ phải trải qua những năm tháng rất cực khổ, lao động nặng nhọc và nguy hiểm, bị phân biệt đối xử, bị gọi bằng những con số thay vì gọi bằng tên riêng của mình.
Ông Đặng Văn Nha sinh năm 1936, nơi những người phu mỏ Bắc Kỳ bị Pháp bắt đưa sang làm việc tại các hầm mỏ Niken. Khi được 17 tháng tuổi thì bố mất, ông được một gia đình người Việt cưu mang trong nhiều tháng trước khi quay lại sống với mẹ đẻ. Từ nhỏ, ông đã nhận thức được rằng: Muốn thoát nghèo, đối với ông không còn con đường nào khác là phải tự vươn lên. Ông đã vượt lên hoàn cảnh bằng nghị lực kiên cường. Từ chỗ giúp mẹ bán lạc trước cổng rạp chiếu phim, bán rau muống, gà tươi tại các chợ của người Việt, ông nhận ra rằng phải quyết tâm học tập để thoát khỏi nghèo khổ. Do vậy, cậu bé Đặng đã tự mình học tập, luôn đứng đầu lớp, rồi tìm cách sang Pháp học ngành cơ khí (trở thành kỹ sư cơ khí). Khi trở về Tân Đảo, ông bắt đầu xây dựng sự nghiệp và sau đó đã nhanh chóng trở thành doanh nhân thành đạt trong lĩnh vực kinh doanh ô tô và xăng dầu…Từ hai bàn tay trắng, ông đã đảm đương được trách nghiệm là trụ cột chính để nuôi sống gia đình. 18 năm đi làm công vất vả cực nhọc, ông Đặng Văn Nha đã tạo được cho mình một sản nghiệp mà không phải người Việt nào cũng có thể mơ đến.
Luôn khiêm tốn, nhã nhặn
Theo như tâm sự của ông, bí quyết đưa ông đến thành công là phải có ý chí, có trí thông minh và không thể thiếu yếu tố may mắn. Ông Đặng Văn Nha hiện là Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty Mỏ Nam Thái Bình Dương (SMSP) và sở hữu hai nhà máy sản xuất Niken lớn nhất thế giới với số vốn lên đến 6 tỉ USD.
Nhà máy Gwanggyang được xây dựng tại Hàn Quốc từ tháng 10 – 2008 với vốn đầu tư trị giá gần 4 tỉ USD, mỗi ngày sản xuất gần 30.000 tấn Niken dành cho xuất khẩu và một nhà máy dưới chân núi Koniambo ở Tân Đảo. Kiên cường, quyết đoán và dám mạo hiểm, vợ chồng ông đã chứng minh được rằng người Việt có khả năng làm những việc lớn, sánh vai với các đại gia kinh doanh hàng đầu thế giới.
Tiếng tăm nổi như cồn, nhưng doanh nhân Đặng luôn là một người khiêm tốn, nhã nhặn. Dù sinh ra và sống xa quê hương nhưng ông bà Đặng nói tiếng Việt rất tốt, bởi đây chính là điều bố mẹ ông bà đã dạy để không bao giờ quên đi nguồn gốc của mình.
Ông cũng từng chịu đựng nhiều lời gièm pha ác ý, ghen tị về địa vị mà ông có được. Vì những xung đột giữa các đảng phái chính trị ở Nouméa, thủ phủ của Tân Đảo chống lại chủ nghĩa thực dân, đã khiến ông bị vu cáo là “cộng sản Bắc Việt”, nên cả gia đình bị đe dọa tính mạng. Vì thế, vợ chồng ông đến sống lưu vong tại Australia 6 năm và gần như mất hết sản nghiệp, phải làm lại từ đầu bằng nghề trồng dâu tây… Thế nhưng, lòng say mê đổi đời bằng làm giàu và vượt lên số phận luôn không ngừng đeo đuổi con người có nghị lực sắt đá trong ông.
Khi biến động chính trị lắng xuống, sau thời gian lưu vong, ông trở về Tân Đảo và ra sức thực hiện giấc mơ của mình. Với tầm nhìn xa trông rộng, ông đã bắt tay hợp tác với những tập đoàn khai khoáng của Nhật Bản như Nippon Steel, phát hiện được mỏ quặng và gây dựng Nhà máy sản xuất Niken lớn nhất miền Bắc nước Pháp. Nhờ thành công của Nhà máy này, ông Đặng Văn Nha còn giúp những người Kanak da đen nghèo khổ khẳng định vai trò của họ, giúp họ chống lại sự phân biệt chủng tộc của người da trắng bằng con đường hòa bình. Từ khi ký hiệp định Nouméa năm 1988, André Đặng sớm hiểu ra rằng người bản xứ phải nắm được kinh tế thì mới có quyền lực chính trị. Như một người dẫn đường, André Đặng mong muốn đưa người Kanak trở thành đại gia về Niken trên thế giới.
Cuộc phiêu lưu tìm “bí ẩn”
Khâm phục với nghị lực, ý chí và những thành công của ông Andre Đặng, hai tác giả người Pháp là Anne Pitoiset và Claudine Wery đã giành thời gian và công sức thực hiện một hành trình giống như một cuộc phiêu lưu để tìm hiểu, viết cuốn sách với tựa đề “Bí ẩn Đặng”. Họ đã đi khắp Canada, Australia, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc trực tiếp gặp gỡ, tiếp xúc với 120 người, là thân nhân, bạn bè thời thơ ấu, những nhà hoạt động chính trị, những đối tác kinh doanh, các viên chức cao cấp và cả những người gièm pha, thù địch của ông Đặng Văn Nha, để tìm hiểu về con người, tính cách, cuộc đời ông. Dưới ngòi bút của hai nữ nhà báo, cuốn sách còn giúp người đọc tìm hiểu thêm về cuộc sống của cộng đồng người Việt sinh sống tại Tân Đảo… Được biết, một đạo diễn người Pháp dự kiến sẽ dựng cuốn sách thành phim trong thời gian tới, hiện ê kíp đang thực hiện khảo sát để tiến hành.
Nhân dịp về Việt Nam dự buổi ra mắt cuốn sách nói trên, ông Đặng Văn Nha chia sẻ, bí quyết thành công là phải có ý chí, tài năng và cũng có cả sự may mắn. Ông bày tỏ những tâm nguyện: “Tuy tôi sinh ra ở Tân Đảo, chưa biết nhiều về Việt Nam, nhưng tôi vẫn cảm thấy rất gắn bó, vì Việt Nam là ruột thịt, là quê hương của tôi. Tôi mong muốn Việt Nam sẽ phát triển hơn nữa trong tương lai, nên tôi có ý định trở lại Việt Nam nghiên cứu dự án đầu tư tại quê nhà trong tương lai gần, để giúp đất nước tôi phát triển”.
Cuộc đời của ông bà Đặng là tấm gương về sự phấn đấu không ngừng và có thể coi là bài học kinh nghiệm quý báu về những thành công cho thế hệ trẻ kiều bào và trong nước học tập./.
Xuân Sơn (tổng hợp)